Dit artikel is onderdeel van de E-cursus beeldhouwen, Hoofdstuk:
Vormen >> Vormgevingsmethoden naar voorbeeld

Vormgevingsmethoden

In deze les geef ik een overzicht van 4 alternatieve vormgevingsmethoden bij het beeldhouwen. Deze worden in de volgende lessen verder uitgewerkt.

Als ik een specifieke vorm in gedachten heb of een voorbeeld dat ik wil maken, hoe kan ik dan het beste mijn vorm uit de steen halen?
Daarvoor zijn in de loop van de tijd verschillende vormgevingsmethoden ontwikkeld.

NB: Voldoende ervaring met beeldhouwen is vereist om deze methoden met succes te kunnen gebruiken.
Met name de basisoefeningen uit deze e-cursus moet je beheersen èn op stap 3 van de “vormen” oefeningen zijn gekomen.

Ik ga eerst in op een paar algemene dingen:

• Werken naar één foto.
• Meten of “op zicht” werken.
• “De leraar doet alles voor” versus een aanpak die je moet leren om helemaal zelfstandig te kunnen werken.

Daarna stel ik in vier vormgevingsmethoden bij het beeldhouwen voor. Deze worden in de volgende lessen verder uitgelegd.

Naar voorbeeld met één foto van je favoriete kunstwerk.

Als je naar voorbeeld werkt is het belangrijk niet naar één foto te werken. Als je slechts één aanzicht van je te maken beeld hebt is het heel moeilijk om de hele driedimensionale vorm te vinden. Heb je echt alleen één plaatje, maak dan eerst een driedimensionale studie. Dat is een verkleind exemplaar uit een makkelijk te bewerken steen (mergel) of uit plastiline.

Meten of op zicht werken.

Belangrijk is om te leren ruimtelijk inzicht te krijgen. Je te kunnen voorstellen hoe je een driedimensionale basisvorm uit je steen haalt.
Als je naar voorbeeld werkt is het dan niet verstandig om je model precies op te meten en daarnaar te werken. Dus: “op deze hoogte moet mijn beeld zó breed zijn”. Dat is in wezen een ééndimensionale aanpak.

Veel beter is om op zicht te werken. Dus niets meten, maar steeds goed kijken waar welke vorm zit.
Als je bv. een menselijke figuur maakt is het prima om te meten of de proporties ongeveer kloppen (bv. de hoogte van het hoofd is ongeveer 1/8 van de hele figuur enz.). Gebruik je meetlat echter zo min mogelijk. Daar leer je het meeste van.

“De leraar doet voor” versus algemeen bruikbare vormgevingsmethode.

Deze methode werkt zó: de leraar doet elke stap voor en de leerlingen doen ook precies dat.
Deze methode wordt bv. In de schildercursussen van Bob Ross gebruikt.

Voordeel van deze methode: je komt met een compleet kunstwerk thuis.
Nadeel van deze methode: je leert zo goed als niets. Als je bv. In de les een uil hebt gemaakt is het daarna makkelijker om een uil te maken, maar je hebt geen methode aangereikt gekregen om iets anders te maken.

De vormgevingsmethoden

Ik behandel in de volgende lessen 4 verschillende methoden.
Sommige van deze methoden bieden je een algemene aanpak waarmee je elk beeld kunt maken, sommige laten je echter op een gegeven moment in de steek en geven geen algemeen bruikbare aanpak.

• De “tweedimensionale aanpak”. Een methode die doorgaans in combinatie met meten wordt gebruikt. Deze methode wordt vaak gebruikt, lijkt ook heel logisch maar is eigenlijk alleen geschikt voor beeldhouwers met veel ervaring en een heel goed driedimensionaal inzicht. Ik laat zien wat hiervan de valkuil is.
• De “sferen methode” . Deze is ontwikkeld door Frans Heirbout aan de kunstacademie in Antwerpen. Deze methode bouwt op bewezen best-practices van beeldhouwers uit vele eeuwen. De eerste oefeningen gaan daarbij helemaal “op zicht”.
  Dit is een grondige methode, maar vergt wel (veel) doorzettingsvermogen om te leren.
• De “vormen eerst” methode. Dit is een methode “op zicht”. Heeft raakvlakken met de sferen methode. Werkt uitstekend om driedimensionaal inzicht te krijgen.
• De punteerapparaat methode. Dit is een driedimensionale meet-methode. Alleen gebruiken als je voldoende driedimensionaal inzicht hebt, zodat je niet elke centimeter hoeft op te meten!
  Deze methode werkt voor gevorderde beeldhouwers goed als je alleen de belangrijkste punten van je beeld opmeet en de rest “op zicht” invult.
  
  Ik behandel deze methode niet.