In deze les over steengrootte en gewicht wat uitleg over het soortelijk gewicht van steen en hoe je in kunt schatten hoeveel je steen weegt.
Hoe groot is een steen van 10 kg?
Antwoord: Niet zo groot…
Hieronder is voor een aantal steensoorten het soortelijk gewicht (kg/dm3) aangegeven. Daarmee kun je berekenen hoe veel dm3 een steen van 10 Kg. is. Bij speksteen met een SG van 2,75 komt 10 Kg. overeen met 3,64 dm3 of een kubus van ongeveer 15x15x15 cm.
Relatie soortelijk gewicht en grootte voor blokvormige stenen
Om een beetje te inschatten hoe groot een steen van 10 Kg. of hoe zwaar een steen van b.v. 20x20x50 cm is staat hieronder een tabel met gewichten van verschillende gangbare steensoorten in verschillende afmetingen.
| Steensoort | SG (kg/dm3) | Gewicht in kg bij een grootte van: | |||
| 10x10x20 cm | 15x15x25 cm | 20x20x50 cm | 50x50x100 cm | ||
| Speksteen | 2,7 – 2,8 | 5,5 | 15,5 | 55 | 688 |
| Mergel | 1,4 – 1,5 | 2,9 | 8,2 | 29 | 363 |
| Albast | 2,3 – 2,4 | 4,7 | 13,2 | 47 | 588 |
| Marmer | 2,6 – 2,8 | 5,4 | 15,2 | 54 | 675 |
| Kalksteen | 2,6 – 2,8 | 5,4 | 15,2 | 54 | 675 |
| Serpentijn | 2,4 – 2,6 | 5,0 | 14,1 | 50 | 625 |
| Travertijn | 2,4 | 4,8 | 13,5 | 48 | 600 |
| Aragoniet | 2,9 | 5,8 | 16,3 | 58 | 725 |
| Onyx | 2,8 | 5,6 | 15,8 | 56 | 700 |
| Zandsteen | 2,6 | 5,2 | 14,6 | 52 | 650 |
| Blue Royal | 2,4 – 2,5 | 4,9 | 13,8 | 49 | 613 |
Alles voor rechte, blokvormige stenen. Stenen met deze vorm ontstaan meestal door (in de steengroeve of handelaarswerkplaats). Veel steensoorten worden echter uit de berg gebroken. Daarbij ontstaan hele rare vormen. Sommige stenen (b.v. Albast) hebben van zich al onregelmatige vormen.
In welke vorm worden de verschillende steensoorten dan geleverd? Hieronder een overzichtje voor veel gebruikte beeldhouwsteen.
Hoe worden de steensoorten dan aangeboden?
| Steensoort | Vorm | Opmerkingen |
| Speksteen | rommelig, gebroken | Onregelmatige vormen. Zelden meer als wat 2 mannen samen kunnen dragen |
| Mergel | gezaagd | |
| Albast | “Knollen” of in schijven gezaagd uit knollen | „Knollen“ zijn onregelmatig rond, 10 – 100 cm doorsnee. Soms (= duur) groter Uit grotere knollenworden ook wel schijven gezaagd van 5 tot 20 cm dikte. |
| Marmer | 6 gezaagde kanten, maar ook wel gekliefd uit platen | Zeer verschillend, afhankelijk van de groeve en de prijs (gezaagd = duurder) |
| Kalksteen | 6 gezaagde kanten, maar ook wel anders | Zeer verschillend, afhankelijk van de groeve en de prijs (gezaagd = duurder) |
| Serpentijn | rommelig, gebroken | Onregelmatige vormen. Zelden meer als wat 2 mannen samen kunnen dragen |
| Travertjin | Gekliefd uit gezaagde platen of ook wel volledig gezaagd | |
| Aragoniet | Gekliefd uit gezaagde platen of ook wel volledig gezaagd | |
| Onyx | Gekliefd uit gezaagde platen of ook wel volledig gezaagd | |
| Zandstein | 6 gezaagde kanten, maar ook wel gekliefd uit platen | |
| Sodaliet Blue Royal | 6 gezaagde kanten, maar ook wel gekliefd uit platen | |
Hoe groot of zwaar is dan een stuk steen als het niet netjes recht is?
Heel verschillend, afhankelijk van de vorm.
Uit stenen die in de groeve met de hand worden uitgebroken (zoals speksteen) ontstaan vaak vrij vlakke maar grillig gevormde stenen. Stenen die in de groeve gezaagd worden tot platen n later in de werkplaats van de handelaar gekliefd (zoals vaak bij kalksteen of travertijn) ontstaan stenen die rechter zijn, maar rommelige oppervlakken hebben.
Hierboven twee stenen van 10 Kg. Links een stuk speksteen van 19x30x12 cm, rechts Travertijn van 15x19x16,5 cm. Je kunt aan de stenen meestal zien hoe ze op maat gemaakt zijn. DE linkse is met een breekijzer uit de rots gehaald, je ziet de sporen daarvan. De rechter is gekliefd. De boorgaten voor de kliefwiggen zie je.
Deze les is onderdeel van de E-cursus steen, onderdeel beeldhouwsteen. Voor een overzicht zie: E-cursus.