Dit artikel is onderdeel van de E-cursus beeldhouwen, Hoofdstuk:
Vormen >> Vormgevingsmethoden naar voorbeeld
De Sferen Methode
De sferen methode is een methode “werken naar voorbeeld”. Neem altijd een driedimensionaal (fysiek) voorbeeld!. De sferen methode leert je om in je voorbeeld eenvoudige driedimensionale vormen te herkennen en deze stap voor stap uit de steen te halen.
Deze methode baseert op bolvormen(of daarvan afgeleide vormen als ei-vormen etc.. Deze haal je uit de steen. Vervolgens deel je de bollen op in kleinere en die weer in nog kleinere tot je zo ver bent dat je dicht op de huid zit.
Hieronder stap voor stap hoe je met deze methode een engelenkopje uit de steen haalt.
NB: dit is een methode voor gevorderde beeldhouwers! Zie de inleiding van de les “vormgevingsmethoden“.
Het voorbeeld
We maken dit engelenkopje, schuin van voren en recht van opzij gezien.
Stap 1
Het hele kopje past in een halve bol (linker figuur). Die halen we uit onze steen. Het resultaat (van boven af gezien) zie je rechts.
Stap 2
Als je dat gedaan hebben delen we de halve bol op in twee delen.
Het voorste deel is weer een stukje van een bol. Het achterste deel ronden we alleen naar voren af. Het resultaat weer rechts.
Merk op dat ook de overgang van de grote bol achter naar naar de kleine bol vooraan wordt afgerond. Zo ontstaan geen lijnen en kun je makkelijker schuiven met vormen.
Stap 3
Uit het achterste deel halen we een sigaarvormige volume.
Stap 4 en 5
Vervolgens, lager aan de beide zijkanten van het achterste deel ook twee sigaarvormige volumes.
Deze laatste kunnen we opnieuw opdelen in twee bollen naar achteren (bovenste twee bolletjes in de linker figuur). Dat is de eerste opdeling van het haar in lokken. Daaronder zie je in de foto nog twee aanzetten (bolletjes) voor de onderste lokken.
Volgende stappen
We delen steeds wat we hebben verder op. Zo ontstaan bolletjes voor ogen, neus, mond en worden kleinere stukken van de lokken in ronde volumes uitgewerkt.
In de praktijk zijn dit nog heel wat stappen.
Als je zo heel dicht op de huid bent aangekomen kun je de kleinste bolletjes in andere vormen omzetten. Dat zijn dan de laatste details die je werk afmaken.
Belangrijke regels
- Niets meten, alleen op zicht werken.
Gebruik pas meetgereedschap als je de sferen methode beheerst. Dan nog is het meetgereedschap alleen ondersteunend. Zie: gebruik van het punteerapparaat. - Blijven kijken! Niet alleen naar je voorbeeld, maar vergelijk steeds wat je nu gemaakt hebt met je voorbeeld. Klopt wat je gemaakt hebt, heeft het de goede grootte en zit het op de goede plaats?
- Steeds beginnen met maximaal de helft weg te halen van wat je denkt dat weg moet. Dit maakt het mogelijk nog veel te corrigeren.
- Geen lijnen! Rond alles altijd af. Als je diep de steen in gaat de overgang altijd weer afronden. Zorg dat alles tot op het laatst vaag blijft. Daardoor kun je steeds nog veel schuiven met je vormen (zie de les: schuiven met vormen).
Lijnen zet je helemaal op het allerlaatst.
Waarom deze methode?
Dit is echt een methode waarmee je een willekeurig beeld naar voorbeeld kunt maken.
Je kunt deze methode toepassen tot je bijna “op de huid” zit en alleen nog kleine details hoeft in te vullen.
Het belangrijkste wat je hier van leert is om driedimensionale volumes te herkennen in je voorbeeld.
Daarnaast leer je van groot naar klein te werken. Das is: te beginnen met de grondvorm, deze in grote volumes op te delen en die weer in steeds kleinere volumes op te delen. Dat alles tot bijna “op de huid”. Dan een paar lijntjes zetten en klaar is je werk.
Het vergt wel wat doorzettingsvermogen om deze methode aan te leren. Maar dat loont zich beslist.
Verantwoording
De sferen methode is ontwikkeld door Frans Heirbout aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen.
Ze wordt nog onderwezen aan de academie in het kader van het “Deeltijd Kunstonderwijs” (DKO).
Foto’s
De foto’s met zwarte achtergrond zijn van didactisch werk van Frans Heirbout, copyright Steen-Beeld.
Alle andere foto’s: werk van Wouter Spruit, copyright De Beeldhouwtuin.
Over het Belgische Deeltijd Kunstonderwijs
In veel Belgische steden is een instelling voor deeltijd kunstonderwijs. Deze worden sterk gesubsidieerd door de Belgische overheid. Ze zijn ook toegankelijk voor Nederlanders. De aangeboden disciplines en kwaliteit daarvan zijn heel verschillend.
Voor Beeldhouwen in steen springen Antwerpen en Anderlecht er kwalitatief uit. Daar kun je écht leren beeldhouwen in steen. Dat is iets wat je in Nederland met een lantaarntje moet zoeken.