Deze post is onderdeel van de serie “Zelf beeldhouwen”. Voor een overzicht zie: Over zelf beeldhouwen.
Inleiding
Deze post gaat onder het motto: oefenen baart kunst.
Je zult beslist wel eens hebben ervaren dat je een duidelijk idee had wat je wilde maken. Maar dat dat niet uit de steen wou komen.
Bedenk dan, dat je dan eigenlijk bezig bent “naar voorbeeld” te werken (zie de blogs hierover). Je hebt het voorbeeld in je gedachten. En naar voorbeeld werken is veel moeilijker dan je denkt. En: een voorbeeld dat je in je gedachten hebt is veel warriger dan een echt voorbeeld (een beeldje of foto’s).
Vaak valt het maken van een mooie vorm uit de steen toch tegen. Als je wel eens met klei een figuur gemaakt hebt is beeldhouwen toch een stuk moeilijker. Daarom maak ik een vergelijking.
De muziekschool
Als je piano wilt leren spelen zoek je meestal een leraar of gaat naar de muziekschool. Je weet dat je om goed piano te leren spelen veel zult moeten oefenen.
Dus je doet je études, of erger nog je toonladders. Dat klinkt vaak helemaal niet mooi. Daarom wissel je dat in de lessen ook af met leukere wijsjes.
Bij het beeldhouwen raad ik aan om 2x eenvoudig “zomaar wat te maken” (zie post: vrije vorm maken). Daar komt meestal iets heel leuks uit. Daardoor krijg je plezier in beeldhouwen. Als je dat hebt kun je gerichter oefenen.
Soorten oefeningen
Bij het beeldhouwen zijn er verschillende soorten oefeningen om de verschillende aspecten onder de knie te krijgen.
- Vrije vorm maken.
- Vormen: algemene vormen maken: een bol, een golf, een krul, een kom enz.
- Vormen: naar voorbeeld vormen: bv. een kat , een torso of een kopie van een bestaand beeld enz. uit je steen halen.
- Handvaardigheid: hoe bewerk ik hardere steen zonder de steen of gereedschap stuk te maken of zelf erg moe te worden?
Vrije vorm maken
De leukste en eenvoudigste manier om met beeldhouwen te beginnen is met vrije vormen uit zachte steen te oefenen. Het enige wat je daar voor nodig hebt is een beetje moed. Want: je weet niet wat er uit je steen gaat komen.
Je zou misschien zeggen dat dit geen oefenen is, maar al doende leer je toch om 3-dimensionaal te kijken, te ervaren welke vormen mooi of spannend zijn enz. Dat heb je later ook allemaal nodig.
Algemene vormen oefenen.
Bollen, kommen, golven enz.
Dit is de volgende stap na het maken van een aantal vrije vormen.
Er is bv. een groot verschil tussen een gat in een steen maken (wat de steen ruimtelijker maakt) en dat gat omvormen tot een golf. Dat is: van lucht (het gat) naar de vorm van de steen (de golf). Dit zijn oefeningen die een groot aha effect hebben. Je ziet ineens het verschil tussen “negatieve vormen” en “volumes”. Ik kom hier later uitgebreid op terug. Zie ook de post: “vrije vorm maken“.
Vormen: hoe haal ik mijn bedachte vorm of mijn voorbeeld uit de steen.
Zie hiervoor de posts over de post “de Knut oefening“. Wat je hiermee leert is 3-dimensionale vormen te herkennen. Zo kun je eerst de vorm (de volumes) maken en die daarna langzaam afschaven tot de goede grootte.
Dit is een leerproces dat veel tijd vergt.
Handvaardigheid
Als je in een wat hardere steen wilt werken moet je met ander gereedschap werken dan bij zachte steen. En, belangrijk: je moet slagtechniek oefenen.Hier gaat het om je motoriek. Puur om bewegingen te oefenen. Dat doe je zonder er over na te denken. Toen je leerde lopen heb je ook niet bedacht hoe je je voet precies moest bewegen. Sterker nog: als je nu precies zou willen bedenken hoe je loopt (‘nu mijn rechtervoet optillen’ enz.) val je om.
Deze oefeningen vergen veel tijd voor je de bewegingen automatisch goed uitvoert. Dat kan wel eens heel frustrerend zijn.
De vormgevingsoefeningen nader bekeken.
Sommige oefeningen heb ik al heel vaak met cursisten gedaan. Maar meestal bleef daar toch weinig van hangen.
Daar zijn verschillende redenen voor:
De “Bob Ross” valkuil
Als we in de les een oefening als “Knut” doen, doe ik als leraar alles voor mijn leerlingen hoeven dat alleen maar na te doen.
Mijn leerlingen verwarren vaak het doel van de oefeningen met het fysieke eindresultaat: “ik heb een heel mooie druppel /ijsbeer /olifant gemaakt”.
Want wat is het doel van de oefening?
Dat is de manier leren waarop je tot je eindresultaat komt. Het belangrijkste is dat je snapt waarom je op deze manier werkt. Het eindresultaat hoeft bij de oefening niet mooi te zijn. Dat is lastiger dan bij piano leren spelen. Daar is het eindresultaat meteen weg. Maar je vindt het bij het beeldhouwen toch jammer als uit je steen niets moois komt. Daarom ook werken we bij vormgevings-oefeningen bij voorkeur met mergel. Daar kun je geen fijne details in maken. Je resultaat blijft tamelijk grof.
Veel oefenen is nodig
Je moet veel oefenen om echt iets nieuws (een nieuwe bewerking,een nieuwe manier van kijken) te leren. Na één keer een oefening doen kun je niet verwachten echt veel geleerd te hebben.
Advies
- Begin met het maken van vrije vormen uit zachte steen. Zo kun je al snel iets leuks maken. Ondertussen leer je ook: je ervaart welke vormen mooi zijn, hoe je die moet maken. Je leert ook anders naar vormen te kijken en je vormen in de steen voor te stellen.
- Daarna kun je doorgaan vrije vormen te maken en daarin algemene vormen te verwerken: met name bolle vromen werken goed. Die wekken al gauw associaties met levende dingen.
Soms zie je dan ineens bv. een olifant in je steen. Die kun je dan verder uitwerken. Dit is veel eenvoudiger dan wanneer je je voorneemt een olifant te maken. Dan moet je eerst zover komen dat het een beetje naar olifant uitziet en dat is net het moeilijkste stuk.
- Pas als je daar veel ervaring mee hebt kun je naar voorbeeld gaan werken òf oefenen hoe je hardere steen bewerkt.
Deze post is onderdeel van de serie “Zelf beeldhouwen”. Voor een overzicht zie: Over zelf beeldhouwen.