​Inleiding: is beeldhouwen moeilijk?

Deze post is deel van de serie “zelf beeldhouwen”. Voor een overzicht zie: “Over zelf beeldhouwen“

In deze inleiding beeldhouwen geef ik antwoord op de vraag of beeldhouwen moeilijk is. Het korte antwoord is: iedereen kan het leren. Enige echte voorwaarde is dat je er lol in hebt.

Hieronder wat over:

• De specifieke problemen van verwijderende technieken zoals beeldhouwen.
• Hoe te beginnen. Dat is een makkelijke vorm en een makkelijke steen. Ik leg uit wat ik dan als “makkelijk” ervaren heb.

Leren aan de hand van deze blog.

Beeldhouwen is niet iets waarbij je een recept uit een boek kunt volgen. Beeldhouwen leer je door te doen, door veel te oefenen. En door goed te kijken. Het beste werkt dat in een cursus bij een beeldhouwer die bij jou past. Dan kan het voorbeeld (als je het vóór je ziet gebeuren) van de leraar je geweldig helpen. Ik zal je in deze blog zoveel mogelijk deze fysieke leraar vervangen en je door alle problemen loodsen.
Smaakt dat naar meer, dan kun je natuurlijk ook een cursus bij mij in ons atelier volgen.

Verwijderende techniek

Beeldhouwen in steen en hout zijn verwijderende technieken. Verwijderende technieken worden meestal als moeilijker ervaren dan verwacht.
In een opbouwende techniek (bv. met klei) maak je vrij snel een vorm, bv. een hand. Een hand maken uit een ruwe steen is veel lastiger. Dat heeft verschillende oorzaken:

• Wat het meest genoemd wordt: Je kunt alleen verwijderen, niet toevoegen. “Wat weg is is weg”.
  Gevolg daarvan is vaak dat veel te weinig wordt weggenomen. Daardoor blijft de vorm erg aan de oppervlakte.
  Er zijn echter methodes die veel corrigeren mogelijk maken als je iets “fout” doet.
• Het duurt vrij lang voordat je “houvast” krijgt op de vorm die je wilt maken. We nemen de hand als voorbeeld. Je moet al veel steen verwijderen voordat je steen een beetje op een hand gaat lijken.

We zijn geneigd om die houvast te zoeken aan lijnen. Maar: 3-dimensionaal werken vergt denken in (3D-) vormen (bollen, cilinders, kubussen etc.). Ik heb het daarbij meestal over “volumes”. Gevolg van het denken in lijnen is dat we veel aan de oppervlakte blijven (we “tekenen” op de steen).

Van links naar rechts: Een beeld dat vooral bepaald wordt door de lijnen op de steen, Een schets, waarbij de 3D-“volumes” gezocht zijn, en het beeld dat aan de hand van die schets ontstond.

Merk op dat ik het vormen als belangrijkste “leerpunt“ zie. Het leren visualiseren in 3D vormen is iets wat een echte omslag in je werk betekenen kan. De techniek (hoe bewerk ik mijn steen zonder ongelukken) is veel meer gewoon oefenen.
Daarom uitgebreid aandacht aan het vormen in steen.

Alle begin…

Als je begint met beeldhouwen in steen heb je meteen meerdere uitdagingen:
Hoe krijg ik een (mooie, bijzondere, leuke) vorm uit mijn steen?
Dat leg ik uit in de posts over vormen.
Hoe bewerk ik dit stuk steen, met welk gereedschap, en zonder steen of gereedschap kapot te maken ?
Dat komt aan de orde in de posts over techniek.

Mijn aanbeveling is dan: haal je niet alle problemen tegelijk op de hals: het maken van de vorm is op zich al moeilijk genoeg, zorg dat je als start weinig techniek hoeft te beheersen. Dat is:
Begin met een makkelijke steen, dan heb je weinig techniek nodig.
Steensoorten, werkplaatinrichting en wat waar te koop is komen apart aan bod.
Begin met een eenvoudige vorm, dan blijft de vormgeving ook makkelijker.

We beginnen dus heel erg eenvoudig. Dat valt misschien wat tegen, maar het wordt gauw genoeg spannender.

Wat is een makkelijke steen ?

Dat is een zachte steen die niet snel splijt. Met een homogene structuur (zonder lagen of scheuren).
bv. mergel, Braziliaanse speksteen, Indische speksteen. Zie verder onze post over steensoorten en de post over hardheid en moeilijkheidsgraad van steen.
Wat hardere taaie (“taai” gebruik ik als tegenhanger van bros of splinterig) soorten als witte albast en zachte serpentijnsoorten zijn niet moeilijker, maar je komt daarin veel langzamer vooruit.

Wat is dan een eenvoudige vorm?

Dat is: niet naar een voorbeeld. Een abstracte vorm met weinig “elementen”, een paar grote bewegingen over de hele steen. Zie ook onze post over de voelsteen.
Alles wat je naar voorbeeld of naar een idee in je hoofd wilt maken is veel moeilijker dan gedacht. Dat geldt ook voor het maken van bv. een gezicht. Iedereen ziet meteen wat er fout aan is. (dat betekent niet dat dat gezicht anatomisch correct moet zijn. Het moet alleen overtuigen)
Abstracte vormen zijn altijd goed: niemand weet hoe het er uit zou moeten zien.

Nog een voorbeeld: “Een vis” maken is niet zo moeilijk, maar een snoek maken is een stuk lastiger.

Tegelijk kun je ervaren hoe je een echt 3-dimensionale vorm uit de steen haalt. En: je kunt zien of je plezier hebt in beeldhouwen.
Het belangrijkste is: niet bang zijn zonder plan te starten en gewoon “maar wat doen”. Dan komt er bijna altijd wat verrassends uit.

Meer leren?