Dit artikel is onderdeel van de E-cursus beeldhouwen, Hoofdstuk:
Vormen >> Vormgevingsmethoden naar voorbeeld
De Vormen Eerst methode
De “vormen eerst” methode is afgeleid van de sferen methode. Het is dus een methode om naar voorbeeld te werken. Ook hier gaat het om het herkennen van driedimensionale volumes in je voorbeeld. Je leert je die voor te stellen in je steen.
Ik heb deze methode ontwikkeld nadat ik in Antwerpen de sferen methode had geleerd. Daardoor zijn veel elementen van deze methode vergelijkbaar met de sferen methode.
NB: dit is een methode voor gevorderde beeldhouwers! Zie de inleiding van de les “vormgevingsmethoden“.
De essentie van de methode
Deze methode concentreert zich van het begin af aan op de driedimensionale vormen die in je sculptuur zitten.
Je werkt dus niet: “waar moet wat weg”, maar: “welke (3D-) vorm wil ik maken”. Zo krijg je zo snel mogelijk “grip” op de vormgeving van je sculptuur.
Ik doe dat door als eerste de belangrijkste driedimensionale vormen van mijn sculptuur alleen maar aan te duiden. Dat is: ik ga daarbij niet diep de steen in.
Al na de deze eerste stap heb ik wat zicht op de uiteindelijke sculptuur. Ik kan al zien waar ik nog wat moet schuiven en waar ik al een beetje verder de diepte in kan.
Stap voor stap werk ik zo door tot alle belangrijke vormen er zijn en ik “grip” heb op mijn werk. Ik ga nog steeds niet te diep de steen in zo dat ik nog wat kan schuiven met de vormen.
Daarbij werk ik (bijna) helemaal op zicht. Juist de zoektocht naar waar wat zit is heel leerzaam.
Zijn alle vormen er en heb ik “grip” op mijn werk, dat kan ik naar de uiteindelijke diepte in de steen werken. Ik kan mijn sculptuur “laten afnemen”. Ook daarbij kan ik nog steeds wat schuiven.
De essentie is: zorg dat je zo snel mogelijk de driedimensionale vormen in je beeld kunt herkennen.
Het uitgangspunt
Een aantal jaren geleden heb ik het beeldje hiernaast gemaakt. Ik wilde naar dit voorbeeld iets vergelijkbaars (niet precies hetzelfde) maken.
In de eerste stap vorm ik heel schetsmatig en nog erg aan de oppervlakte van de steen hoofd, benen, romp, billen, borstpartij en bilpartij. Alles wel te groot. Daardoor overlappen de vormen aanvankelijk soms. Zitten deze vormen niet precies op de goede plek dan kan ik nog schuiven met de vormen: ik heb nog steen genoeg.
Na deze eerste stap kun je met wat goede wil al een vrouwenfiguur herkennen.
In de volgende stappen ga ik waar nodig wat dieper de steen in zo dat ik meer zicht krijg op mijn sculptuur.
Na een paar stappen kan ik duidelijk mijn vrouwenfiguur herkennen. Dat is het moment dat ik echt “grip” krijg op mijn beeld. Ze is echter nog duidelijk te dik. Dat is bewust gedaan, want zo kan ik haar steeds gericht beetje bij beetje de juiste vorm geven door plaatselijk nog wat steen weg te halen.
Hieronder foto’s van de ruwe steen voor dit nieuwe project, van opzij gezien en van voren.
(Deze “ruwe” steen is op veel plaatsen al glad. Dat komt doordat ik een steen heb gebruikt die een cursist niet af had gemaakt. In voorkomende gevallen is het handig een écht ruwe steen eerst wat glad te maken.)
De derde foto laat het nieuwe resultaat (ongepolijst) zien tegen de achtergrond van de oorspronkelijke steen. Je ziet dat er (erg) veel steen weg zal moeten. Ik heb expres een voorbeeld genomen waar zó veel steen weg moet. Dat maakt de stappen in het proces duidelijker.
Stap 1
Er moet veel steen verwijderd worden. De steen is middelhard, dus ik kan hier het beste met een spitsijzer de eerste stappen doen. Ik begin kop, borstpartij, armen en benen aan te duiden.
Van voren gezien
Ik bedenk wat waar ongeveer moet komen en haal dat weg. Het resultaat na deze eerste bewerking staat in de foto rechts.
Om te laten zien wat er gewijzigd is 2 extra foto’s:
De schets tegen de achtergrond van de onbewerkte steen (links) en hetzelfde met het resultaat tussen schets en onbewerkte steen.
NB: de schets maak ik in de praktijk niet. De 3 foto’s zijn alleen bedoeld om te laten zien wat in elke stap de bedoeling is en het resultaat daarvan.
Van opzij gezien
Dezelfde stap van opzij gezien:
NB: bij deze methode werk je van het begin af aan driedimensionaal. Het hoofd voer je dus meteen uit als een bolletje enz.
Stap 2
In deze stap laat ik de borstpartij duidelijker uitkomen, maak ik een aanduiding van de hals door de schouders te verlagen en haal ik een beetje van de benen af.
Noot: Bij de vormen die met het spitsijzer zijn gemaakt is het moeilijk is om de vorm goed te kunnen zien. Daarom heb ik de voorkant van de benen met een rasp glad gemaakt.
Van voren:
Van opzij:
Stap 3
Bij het bewerken bleek zich aan de onderkant (waar de voeten van het beeld moeten komen) een slecht stuk steen te bevinden. Daarom moest ik de hele figuur wat verkleinen. Je kunt in onderstaande foto’s goed zien dat ik daarbij ook een aantal vormen heb verschoven. Dat ging nog prima, omdat alles nog te groot is opgezet.
Van voren
Van opzij:
Om wat duidelijker de hele driedimensionale vorm te kunnen zien heb ik de meeste volumes met de rasp glad gemaakt. Hieronder een film van de figuur op de draaischijf. Je kunt zo ook goed de achterkant zien.
De meeste vormen zijn nu duidelijk, maar nog te groot. Alleen de handen hebben hun plek nog niet gevonden.
Stap 4
Nu ik zicht heb op de hele vrouwelijke figuur kan ik een belangrijke stap doen. De ellebogen mogen los van het lijf komen. Dat betekent dat ik gaten kan maken naast de plekken waar de taille komt. Dat is een kritische stap omdat dat vastlegt hoe dicht de armen naar het lijf kunnen komen. Deze stap moet je niet te vroeg in het proces doen, anders loop je het risico dat de armen te ver van het lijf terecht komen.
Ik boor 2 gaten. Daarna is de hele figuur meteen veel duidelijker. Ik kan de taille aangeven, de armen en plaats van de handen duidelijker maken.
Nu kan ik mijn figuur “af laten nemen”. Dat is: de vormen verkleinen en tegelijk beter op hun plek brengen. Vooral de armen worden nu duidelijker.
Ik kan ook het gezicht in de bol van het hoofd aangeven. Zo kan ik beter zien of het hoofd de juiste grootte heeft ten opzichte van het geheel. Het hoofd was namelijk nog te groot doordat er ook nog haar op zit. Ik kan ook de handen kleiner, meer op hun plek en gedetailleerder maken. Hieronder in film.
Stap6: verder af laten nemen en detailleren.
Na stap 5 was de hele vrouw er eigenlijk al. Ze was alleen op veel plaatsen nog te dik en te weinig gedetailleerd.
Dat is nog wel veel werk, maar het moeilijkste heb ik gehad. Dat was het vinden van alle volumes en die op de goede plaats laten landen. En dat is precies wat de “vormen eerst” methode je leren kan.
Noten:
Een apart onderwerp is de vormgeving van het haar. Dat is nog niet eenvoudig. In een later artikel kom ik daar op terug.
Ook het gezicht behandel ik nog apart.
Het resultaat zie je hieronder
En na schuren, polijsten en in de was zetten ziet ze er zó uit: